Nie ma chyba osoby na świecie, która nie znałaby zawadiacko uniesionego wąsika i przenikliwych oczu, analizujących różne stadia rzeczywistości, od tego, co widzimy wszyscy, po światy wręcz ponadrealne. Bez względu na to, czy jesteśmy miłośnikami sztuki, czy nigdy się nią nie zajmujemy – Salvador Dali jest jedną z ikon świata kultury, o której słyszał każdy.
Mistrz surrealizmu
Pochodził z Katalonii, jednak jego artystyczna sława zaczęła rodzić się w Paryżu, do którego przeprowadził się na stałe w 1928 roku. Tam dołączył do surrealistów, skupionych wokół André Bretona. Jego pierwszym obrazem stworzonym w tym nurcie był Miód jest słodszy od krwi (obecne miejsce przechowywania pracy jest nieznane), w którym nastąpiła radykalna zmiana stylu i zwrot w stronę krainy snów i marzeń, nie zawsze przynoszących przyjemne wizje.
W obrazach Dalego od tego czasu zaczęły regularnie pojawiać się stałe motywy, stanowiące wręcz artystyczną obsesję i swoiste wskazówki do interpretacji dzieł, które na pierwszy rzut oka wydają się tajemnicze i niezrozumiałe. Jakie są najczęściej pojawiające się symbole i co tak naprawdę oznaczają?
Rozpływające się zegary – rzecz o płynności i nieuchronności czasu
Nikt nie może uciec przed upływem czasu. Zegary Dalego mają nam uświadamiać, że czas pożera całą znaną nam rzeczywistość i nas samych. Ponoć inspiracją do ich powstania miała być obserwacja rozpływającego się sera Camembert, przetworzona z iście surrealistycznym przymrużeniem oka.
Jajka – odwieczny symbol w nie do końca nowym znaczeniu
W wielu obrazach, rzeźbach i grafikach artysty pojawiają się motywy jajek. To efekt fascynacji twórcy sztuką włoskiego renesansu, w którym motyw ten pojawiał się regularnie, choćby w malowidłach Piera Della Francesca. U Dalego reprezentują one równocześnie zalążek nowego życia i wewnętrzny wszechświat oraz miłość i nadzieję na przyszłość.
Wielkie znaczenie małego ślimaka
Forma ślimaka fascynowała Dalego, swoim kształtem i elegancką geometrią oraz… skojarzeniem z ludzką głową. Wokół tego popularnego w jego dziełach motywów urosła również dodatkowa artystyczna legenda. Zwykło się uznawać, że praprzyczyną wprowadzenia tego niepozornego zwierzęcia do świata wielkiej, surrealistycznej sztuki był dzień, w którym Salvador Dali spotkał Zygmunta Freuda. Ponoć zatrzymał się przed domem wielkiego psychologa i ojca chrzestnego wszystkich surrealistów, aby poobserwować ślimaka, wspinającego się po konstrukcji roweru.
***
Świat Salvadora Dali pełen jest symboli i niespodziewanie łączonych ze sobą elementów. Każdy z nich ma znaczenie i pokazuje nam cząstkę umysłu i emocji twórcy. Warto ich szukać i wplatać w sieć wzajemnych powiązań. Wówczas czytanie obrazów tego artysty może stać się naprawdę wciągającą lekturą na długie godziny.